१० साउन २०७७, शनिबार
नेपालमा पञ्चायती शासन व्यवस्थाको ३२ वर्षपछि पहिलो पटक आफ्नै खेतमा लगाईएको चैते धान खेतबारीमा लहलह झुल्दा बीरेन्द्रनगर नगरपालिका ११ सुर्खेतस्थित धुलियाबिटका कृषक दिपक ढकाल मख्ख हुनुहुन्छ । जोखिम मोलेर गरेको उक्त कृषि कर्मले उहाँलाई निकै खुशीसमेत बनाएको छ । खेतमा धान पाकिसकेको छ । त्यसलाई भित्र्याउन ढकाल आतुर हुनुहुन्छ तर अविरल वर्षाका कारण त्यसलाई उहाँले भण्डारण गर्न पाउनुभएको छैन ।
उहाँले आफ्नै एक बिगाह जमीनमा गत चैत २८ गते धान रोप्नुभएको थियो । १२० दिनमा विशेषगरी सुख्खा याममा पाक्ने हर्दिनाथ–३ जातको चैते धान कृषक ढकालले महोत्तरीको जलेश्वरबाट ल्याउनुभएको थियो । २८ वर्ष बजारमा विभिन्न पसल राखेर व्यवसाय गर्नुभएका उहाँले दुधवंशी कृषि फर्मका खोलेर रु.५० लाखको माछा पोखरीसमेत उक्त स्थानमा निर्माण गर्नुभएको छ ।
प्रतिघण्टा ३० हजार लिटर पानी दिन सक्ने डिप बोरिङ निर्माण गरी उक्त पोखरीमा अहिले सात लाख लिटर पानी जम्मा गरिएको । यस अघि प्रति केजी रु.तीन सयका दरले ४५ क्वीन्टल माछा बिक्रीवितरण गरिसकेका उहाँले यही बन्दाबन्दीकै समयमा तीन हजार भुरा माछापालन गरिएको जनाउनुभयो ।
बजार व्यवसाय गरेर करिब दुई दर्जन नागरिकलाई रोजगार दिनुभएका ढकालले मध्यपश्चिम विश्वविद्यालयबाट ग्रामीण विकासमा स्नातकोत्तर गरेपछि कृषि कर्ममा लाग्ने उत्प्रेरणा मिलेको बताउनुभयो । “जब मैले ग्रामीण विकास शिक्षा हाँसिल गरे त्यसपछि मात्र बुझें, मानव जीवनको मुख्य बाँच्ने आधार भनेकै कृषि रहेछ,” उहाँले भन्नुभयो, “विश्वमा कृषिमा आत्मनिर्भर देशहरुले नै विकासमा फड्को मारेका छन् । त्यसर्थ, राज्यले यो क्षेत्रलाई प्राथमिकता साथ माथि उठाउनुपर्छ ।”
बन्दाबन्दीमा अरुले क्षति व्यहोर्दा म कृषक बनेर लाभ उठाएँ
कृषक दिपक ढकालले कृषिलाई मूल जीवन ठानेर पहिलो पटक आफैले हर्दिनाथ–३ जातको चैते धान खेती गरेको बताउनुभयो । उहाँले अगाडि भन्नुभयो, “गरे नहुने के रहेछ र ? प्राविधिक सल्लाह विना नै आफैले जे होला होला भनेर बन्दाबन्दीमै शुरु गरें । बन्दाबन्दीमा अरुले क्षेति व्यहोर्दा मैले राम्रो लाभ लिन पाएँ । आखिर राम्रै भयो । ६० मुरी धान उत्पादन होला भन्ने अपेक्षा गरेका छु ।”
अब अगामी दिनमा यो खेतीलाई विस्तार गर्ने योजना बनाएको ढकालको भनाई थियो । उद्योग बाणिज्य संघ सुर्खेतको बाणिज्य उपाध्यक्षसमेत रहनुभएका उहाँले विसं.२०४८ देखि फेन्सी, कस्मेटिक, सिसा पसल गर्दै हाल हार्डवेयर व्यवसाय सञ्चालनमा ल्याएपनि कृषिलाई उद्यमसँग जोडेर अघि बढाउने उद्देश्य रहेको जनाउनुभयो ।
उहाँका अनुसार कर्णाली प्रदेशको राजधानी बीरेन्द्रनगर सुर्खेतमा चैते धान लहलह झुलेपछि आफूलाई मात्र नभई सबै किसानहरुलाई यो खेती गर्न उत्साहित बनाएको छ । प्रदेश तथा यहाँका स्थानीय सरकारहरुलाई चैते धान खेती गर्ने किसानलाई विशेष अनुदान सहयोग गर्न उहाँले आग्रह गर्नुभयो ।
सबै सरकारले कृषि क्षेत्रमा जोड दिन ग्रामीण विकास शिक्षा हाँसिल गरेको जनशक्तिलाई परिचालन गर्नुपर्नेमा ढकालको जोड थियो ।
आफैले सुख्खा याममा लाभ दिने हर्दिनाथ जातको चैते धान खेती गरेर ढकालले सफल बजार व्यवसायी मात्र होइन, सफल कृषकको पनि पहिचान दिनुभएको छ ।
कर्णाली प्रदेश सरकारका प्रवक्ता एवं भूमि व्यवस्था, कृषि तथा सहकारीमन्त्री बिमला केसीले कृषक ढकालले गरेको चैते धान खेतीको अवलोकन गर्नुभएको छ । एउटा व्यक्तिले आफ्नै प्रयासमा गरेको काम निकै प्रशंसा गर्न लायक भएको मन्त्री केसीको भनाई थियो ।
उहाँले यो व्यवसायलाई प्रवद्र्धन तथा विस्तार गर्न किसानलाई चैते धानको बीउ वितरण गर्ने बताउनुभयो । “यो धानको उत्पादनले कर्णाली प्रदेशको आत्मनिर्भरतामा सहयोग पुग्ने देखिन्छ,” मन्त्री केसीले भन्नुभयो “सुर्खेत, सल्यान, रुकुमपश्चिम, दैलेख र जाजरकोटको तल्लो भागमा यसको उत्पादनमा जोड दिनेगरी सरकारले अब कार्यक्रम बनाउँछ, ।”
